Ikebana : Ένα χαμόγελο ανακατεμένο με δάκρυα

Γεννημένοι με ραγισμένη καρδιά : Stephane Bedard
(Το κείμενο που ακολουθεί είναι η μετάφραση εξ ακοής του βίντεο )

Το 1978, είχα την καλή τύχη να συναντήσω τον Τσόγκυαμ Τρούνγκπα Ρίνποτσε έναν δάσκαλο διαλογισμού εκπαιδευμένο στην Θιβετανική παράδοση της Τάντρα, ο οποίος απολάμβανε να γράφει ποίηση και θεατρικά έργα. Επίσης έμαθε μοναστηριακούς χορούς και του άρεσε, μεταξύ όλων των άλλων, να εξασκεί την τέχνη της φωτογραφίας και της καλλιγραφίας.

Στην Αγγλία επίσης σπούδασε Ανθοδετική, την τέχνη της ανθοσύνθεσης την οποία εμπνεύστηκαν από τον Βουδισμό, και ανέπτυξαν οι Ιάπωνες.  

Εμψύχωσε τους μαθητές του να ασκηθούν πάνω σε κάποιο είδος τέχνης, λάτρευε τους καλλιτέχνες και οι καλλιτέχνες τον λάτρευαν. Πίστευε ότι το Βουδιστικό μονοπάτι ή όποιο άλλο αυθεντικό πνευματικό μονοπάτι δεν μπορούσε να ριζώσει στη Δύση, αν οι άνθρωποι που ισχυρίζονταν ότι το ακολουθούσαν δεν εξέφραζαν την εμπειρία τους μέσα από τις τέχνες. Μας σύστησε να εκπαιδευτούμε με έναν αυθεντικό δάσκαλο και να μάθουμε υπομονετικά την τέχνη.

Το 1982 γνώρισα την Seibi Watanabe Sensei η οποία δίδασκε Ikebana για πολλά χρόνια, κυρίως στο Μόντρεαλ και στην Οτάβα. Σύντομα συνειδητοποίησα ότι η Sensei ήταν μια ολοκληρωμένη δασκάλα. Η παρουσία της με έκανε να νιώθω ήρεμος και με αυτοπεποίθηση. Αν και μου έδινε όλο και περισσότερες ανθοδετικές προκλήσεις κάθε εβδομάδα, το να είμαι μαζί της μου έδινε πάντα χαρά. Για 6 χρόνια, και κατά τη διάρκεια όλου του έτους, έκανα ένα εβδομαδιαίο μάθημα μαζί της για να μπορέσω να κατανοήσω απόλυτα τις τεχνικές της σχολής Σογκέτσου.

Καθώς τα μάτια μας είναι εκπαιδευμένα να επαναλαμβάνουν διάφορες φόρμες ξανά και ξανά, σε όλες τους τύπους των βάζων με διαφορετικά λουλούδια και κλαδιά, σιγά σιγά μαθαίνουμε να αναγνωρίζουμε ποιοι είμαστε και από ποια κεκτημένη μας τάση πρέπει απαλλαγούμε. Βλέπουμε και αισθανόμαστε ακριβώς το υλικό με το οποίο δουλεύουμε. Ο ρόλος του δασκάλου είναι να φέρει καθαρότητα και αρμονία στο έργο μας καθώς επίσης και μια αίσθηση του χιούμορ. Σε αυτό το σημείο, όταν ο νους μας και η καρδιά μας ανοίγουν, μαθαίνουμε να έχουμε μια άμεση σχέση με την τέχνη και τη ζωή μας.

Μετά από μερικά χρόνια εκπαίδευσης, συνειδητοποίησα ότι έδινα περισσότερη σημασία όταν κοιτούσα ένα δέντρο και με συγκινούσε η δύναμή του, τα σημάδια του, η κίνησή του, η μοναδικότητά του. Τα λουλούδια μου έδιναν ενέργεια και αποσπούσαν το νου μου από την αδιάκοπη φλυαρία.

Η ομορφιά της φύσης μας κάνει να αισθανόμαστε

Ευάλωτοι και δυνατοί, χαρούμενοι και λυπημένοι,

Και μας διδάσκει πώς να παραμένουμε απλοί, αυθεντικοί

Είθε η ειρήνη να μας κατακλύσει με δάκρυα

Ο Τσόγκυαμ Τρούνγκπα Ρίνποτσε είχε πολλή καλοσύνη και επιδεξιότητα και ήταν πολύ παθιασμένος. Μου ζήτησε να γίνω ένας από τους Γαλλόφωνους μεταφραστές του. Κατά τη διάρκεια των χρόνων που πέρασα εμβαθύνοντας και μεταφράζοντας τα σοφά του κείμενα στα Γαλλικά, παρατήρησα ότι δύο λέξεις επαναλαμβάνονταν συνέχεια σε όλα του τα γραπτά: ευγένεια και αφοβία.

Από την παιδική μου ηλικία πάντοτε αισθανόμουν ότι ο κόσμος που ζούμε στερούνταν ευγένειας. Μήπως αυτό με οδήγησε στην Ikebana;

Αν χειριστούμε τα λουλούδια και τα κλαδιά με επιθετικότητα, τα καταστρέφουμε. Η Ikebana λοιπόν είναι μια οργανική εκπαίδευση πάνω στην ευγένεια.

Με το πέρασμα του χρόνου συνειδητοποίησα ότι τα λουλούδια και τα κλαδιά με βοήθησαν να αισθανθώ πιο ήρεμος και ευάλωτος.

Μπορούμε να είμαστε δυνατοί χωρίς να είμαστε τρυφεροί;

Για να παραμείνουμε ευγενικοί σε έναν κόσμο καταθλιπτικού υλισμού, πρέπει να είμαστε επίσης και άφοβοι. Λέγεται ότι στην Ιαπωνία η Ikebana διδάσκονταν στους Σαμουράι μαζί με την ποίηση και την καλλιγραφία. Ένας πολεμιστής δε φοβόταν την τρυφερότητα, δε φοβόταν να εκφράσει την καρδιά του.

Όταν γνωρίσουμε καλύτερα τον εαυτό μας και μάθουμε να ενσωματώνουμε όλες τις τεχνικές απόψεις της τέχνης μας, η έκφρασή μας σταδιακά απελευθερώνεται. Όταν ο νους είναι σε ηρεμία υπάρχει αρκετή σιωπή μέσα μας, μπορούμε να δούμε, να ακούσουμε, να νιώσουμε, να αγγίξουμε, να μυρίσουμε πλήρως τα υλικά.

Μαθαίνουμε να βασιζόμαστε σε ιδέες ή έννοιες, μπορούμε να αφήσουμε τα λουλούδια ή τα κλαδιά να μας αφυπνίσουν. Όσο περισσότερο αυτοπεποίθηση έχουμε, τόσο περισσότερο μπορούμε να εκτιμήσουμε την ομορφιά κάθε πέταλου, τη γραμμή κάθε κλαδιού, το σχήμα κάθε φύλλου. Αν επιτρέψουμε στον εαυτό μας να εκτιμήσει κάθε λεπτομέρεια, η Ikebana γίνεται ένας χορός σε ένα μονοπάτι στο οποίο είμαστε παρόντες κάθε στιγμή.

Πολλοί άνθρωποι θεωρούν ότι η Ikebana είναι μια εξωτική μορφή Ιαπωνικής διακόσμησης. Εάν είχαν την ευκαιρία να συναντηθούν με έναν πραγματικό δάσκαλο αυτής της τέχνης της παροδικότητας, θα άλλαζαν γνώμη. Έχοντας αναπτύξει ένα  βαθύτερο δεσμό με τη Γη και μια οικεία σχέση με τη Φύση και τα πέντε στοιχεία, ένας δάσκαλος της Ikebana είναι ένα αυθεντικό και αξιαγάπητο άτομο. Γι’ αυτό το λόγο ο εγωισμός δεν βρίσκει και πολύ χώρο στη ζωή του.

Όταν επισκέπτομαι το δάσος αισθάνομαι ήρεμος, ταπεινός και πλούσιος από την τόση παρουσία. Η σιωπή και η κίνηση στο δάσος μαγνητίζει. Αισθάνομαι τη δύναμη του ουρανού και της στέρεας γης. Εκεί μπορείς να βρεις ομορφιά και χάος, τόση ζωή. Βροχή, άνεμο, πουλιά, πεταλούδες, ήλιο, σκιά, χιόνι, σκίουρους. Και μέσα σε όλα αυτά περιλαμβάνεταιι και ο θάνατος, σε οποιαδήποτε εποχή του χρόνου, και πάντα στο δάσος θα βρούμε κάτι για να μας αφυπνίσει. Ένα βράχο, σκουπίδια πεταμένα στη μέση του μονοπατιού, ένα νεκρό πουλί, ένα λουλούδι που δεν έχουμε ξαναδεί πριν. Ένα δέντρο που σαπίζει, ένα παλιό λάστιχο. Περιμένουν τις μεσημεριανές ακτίνες του ήλιου να τα φωτίσουν.

Η Ikebana εκφράζει τη ρευστότητα, την άπιαστη ηρεμία.

Συχνά οι άνθρωποι δεν βρίσκουν χρόνο να σταματήσουν και πραγματικά να κοιτάξουν μια σύνθεση Ikebana. Αυτό είναι πολύ λυπηρό. Πόσοι από εμάς αποδέχονται το γεγονός να μείνουν στη σιωπή, πέρα από λόγια, να κοιτάξουν το άγνωστο, και να αφήσουν την τρυφερότητα να γεμίσει την καρδιά τους; Να παραμείνουμε φοβούμενοι την δική μας λύπη ή να είμαστε τρυφεροί όπως ένα παιδί, χωρίς να προσθέσουμε ούτε μία λέξη; Που είναι η απειλή στη μακριά σιωπή;

Η ομορφιά της φύσης μπορεί να μας κάνει να αισθανθούμε ευγενικοί, δυνατοί, χαρούμενοι ή λυπημένοι. Να μας εμπνεύσει να παραμείνουμε απλοί και αυθεντικοί. Να μας κάνει να καταλάβουμε πως η Ikebana είναι ένα χαμόγελο ανακατεμένο με δάκρυα.

Τα λουλούδια είναι ευάλωτα. Αυτή είναι η δύναμή τους.

Μας θυμίζουν πως η θεμελιώδης ειρήνη γεννιέται σε μια ραγισμένη καρδιά.